Ölünün Yıkanması ve Kefenlenmesi
İslam dinine göre ölümle başlayan süreçte Müslümanların cenaze ile ilgili yapmaları gereken birtakım görev ve sorumlulukları vardır. Ölen bir Müslümanı yıkamak, kefenlemek, onun için namaz kılıp dua etmek ve defnetmek Müslümanlar için farz-ı kifayedir. Ölünün yıkanmasından defnine kadar yapılan işlere ve gerekli malzemenin sağlanmasına “teçhiz” denir. Teçhiz ile ilgili işlemler şunlardır:
Ölünün Yıkanması (Gasil): Ölüyü yıkayacak kişi (gassal) bu işi bilen ve müslüman biri olmalıdır. Ölünün yıkanacağı yerin kapalı olması ve onu yıkayanlardan başkasının cenazeyi görmemesi uygun olur.
Ölen kimse, yıkanmak üzere “teneşir” denilen yere ayakları kıbleye gelecek şekilde sırtüstü yatırılır. Cenazenin yıkandığı ortamda güzel kokulu buhur yakılır. Ölünün göbek ile diz kapağı arası bir örtü ile örtülür.
Cenazeyi yıkayan kişi “Niyet ettim Allah rızası için bu ölen kimseyi yıkamaya.” diyerek niyet eder ve besmele çekerek yıkamaya başlar. Yıkama süresince, “Ey merhametli olan Rabb’im! Bağışlamanı diliyorum.” anlamında غُفْرَانَكَ يَارَحْمَانُ der. Ölünün ağzına ve burnuna bir parça pamuk yerleştirir. Bundan sonra eline temiz bir bez parçası alarak ılık ve temiz bir su ile yıkamaya başlar.
Öncelikle avret mahallini yıkar. Sonra cenazenin yüzünden başlayarak abdestini aldırır. Ağzına, burnuna su vermez. Dudaklarını, burun deliklerini ve göbek çukurunu ıslak bir bezle mesh eder. Ellerini ve kollarını dirsekleriyle beraber yıkar. Başını mesh eder ve ayaklarını yıkar. Böylece abdesti tamamlanmış olur.
Abdestten sonra ölünün üzerine ılık su dökerek başını sabunla yıkar. Ölüyü sol tarafına hafifçe çevirip sağ tarafını yıkar. Daha sonra sağ tarafına doğru hafifçe çevirip sol tarafını yıkar. Bu yıkama işlemini üç kez tekrarlar. Ölünün saç ve tırnaklarını kesmez. Ölüyü biraz kaldırarak karnını hafifçe sıvazlar. Vücudundan herhangi bir şey çıkarsa su döküp giderir. Fakat yeniden abdest aldırmaz. Yıkama işlemi bitince havlu ile kurular. Vücuduna güzel kokular sürer.
Ölü yıkandığında bedenin zarar görme ihtimali varsa abdest aldırmadan üzerine su dökülmek suretiyle yıkanır. Su bulunmadığı durumlarda ise teyemmüm ettirilir. Erkek ölünün, erkek; kadın ölünün de kadın tarafından yıkanması gerekir.
Ölünün Kefenlenmesi (Tekfin): Vefat eden her mümin erkek ve kadının kefenlenmesi farz-ı kifayedir. Yıkanmış olan ölüye kefen giydirilir. Kefen erkekler için kamîs (gömlek), izar ve lifâfe denilen üç parça bezden oluşur. Kadınlar için beş parça olup kamîs, izar, lifâfe, baş örtüsü (himâr) ve göğüs örtüsünden oluşur.
Kamîs, omuzdan ayağa kadar uzanan bezdir. Yakası yoktur, ölünün başından geçirilir ve boyundan ayaklara kadar uzanır.
İzar, baştan ayağa kadar uzanan bezdir.
Lifâfe, baş ve ayak tarafları düğümleneceği için izardan biraz daha uzun bezdir. Kadınlarda ise bu üç örtüye ilave olarak başa örtülecek bez ile göğüs üzerine konulan örtü vardır.
Kefenleme işleminin yapılışı ise şöyledir:
Yıkanan ve kurulanan ölüye önce gömlek giydirilir. Ardından baştan ayağa kadar uzanan izar sarılır. En son lifâfe sarılır. Lifâfe baş ve ayak uçlarından düğümleneceği için izara göre biraz daha uzundur. Kefenin açılmaması için bir bez kuşakla bağlanır. Kadınlarda ise gömlek giydirildikten sonra baş örtüsü sarılır. İzar sarıldıktan sonra göğüs örtüsü konulur. Kefenlenme işi tamamlanınca cenaze, tabut içine konulup “musalla”ya (cenaze namazı kılınacak yere) götürülür.
Yukarıda belirtilen bezlerin hepsi bulunamazsa erkekler için izar ve lifâfe yeterli olur. Kadınlar için de bunlara sadece başörtüsü ilave edilir. Bunlar da bulunamazsa erkek ve kadın için sadece bir kat bez, kefen olarak yeterlidir. Kefenin beyaz renkli bezden olması tercih edilmektedir.
Kaynak: İmam-Hatip Liseleri Hitabet ve Mesleki Uygulama Ders Kitabı
