Ana Sayfa DERSLER FIKIH Kurbanla İlgili Hükümler

Kurbanla İlgili Hükümler

328
0

KURBAN HAKKINDA BİLGİ

Kurban, kelime olarak dilimize Arapça’dan gelmiş bir kavramdır.

Sözlükte “yaklaşmak, Allah’a yakınlık sağlamaya vesile olan şey” anlamına gelen kurban, dini bir terim olarak, “ibadet maksadıyla belirli bir vakitte belirli şartları taşıyan hayvanı usulünce boğazlamak, ya da bu şekilde boğazlanan hayvan” demektir. Arapça’da bu şekilde kesilen hayvana “udhiyye” denilir.

Kur’an’da ayrıntısı verilmeksizin Hz. Adem’in iki oğlunun Allah’a kurban takdim ettiklerinden söz edilir (el-Mâide 5/27) ve ilâhî dinlerin hepsinde kurban hükmünün konulduğu bildirilir (el-Hac 22/34). Fıkhî açıdan asıl delil Kevser suresinde geçen “Rabbin için namaz kıl ve kurban kes” emridir. Fakihler buradaki namazı bayram namazı, kesme işini de bayram günü kurban kesmek olarak yorumlamışlardır.

Kurban, hicretin ikinci yılında emredilmiştir. Mezheplerin çoğuna göre udhiyye kurbanı kesmek sünnettir. Hanefî mezhebinde ise tercih edilen görüş, kurbanın vacip olduğudur.

Sevgili Peygamberimiz’in birçok hadisinde hali vakti yerinde olanların kurban kesmesi emredilmiş veya tavsiye edilmiş, hatta, “Kim imkânı olduğu halde kurban kesmezse bizim mescidimize yaklaşmasın” (Müsned, II, 321; İbn Mâce, “Eḍâḥî”, 2); “Ey insanlar, her sene her ev halkına kurban kesmek vâciptir” (İbn Mâce, “Eḍâḥî”, 2; Tirmizî, “Eḍâḥî”, 18) gibi ifadelerle kurban kesme gerekliliği önemle vurgulanmıştır. Öte yandan kurban kesmeyi Hz. Peygamber hiç terk etmemiştir. Bu ve benzeri delillerden hareket eden fakihler, gerekli şartları taşıyanların kurban bayramında kurban kesmesini vacip görürler.

Bilindiği üzere kurban olayı Hz. İbrahim ve oğlu Hz. İsmail ile başlamış ve günümüze kadar gelmiştir. Akıllı, hür, mukim ve dini ölçülere göre zengin sayılan her mü’minin kurban kesmesi gerekir. Âkil ve bâliğ olma şartı imamlar arasında ihtilâflıdır. Bazılarına göre kurbanın vâcib olması için âkil ve bâliğ olmak şart değildir. Zengin olan çocuk ile akıl hastalarına da kurban düşer. Velileri onlar namına onların kurbanlarını keserler.

Kurban keserken aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

a. Usulüne göre bir kesim yapmış olmak için hayvanın yemek ve nefes borularıyla, iki atardamarından en az birinin kesilmesi gerekir. Bu şekilde yapılan bir kesim sırasında, hayvanın omuriliğinin kesilmesi mekruhtur. Bu konuda etlik kesim ile kurbanlık kesim arasında bir fark yoktur.

b. Hayvanın canı çıkmadan başının gövdesinden ayrılmamasına özen gösterilmelidir.

c. Kurban edilecek hayvana acı çektirilmemeli ve eziyet edilmemelidir. Bu nedenle hayvanlar ehil kişiler tarafından kesilmeli ve kesim işlemi süratli bir şekilde yerine getirilmelidir.

d. Çevre temizliği için gerekli tedbirler alınmalıdır.

f. Aynı şekilde, hayvanların bir diğerinin kesimini görecek şekilde yan yana bulundurulmamalarına azami özen gösterilmelidir.

Kurban kesim vakti, bayram namazı kılınan yerlerde bayram namazı kılındıktan sonra; bayram namazı kılınmayan yerlerde ise, fecirden (sabah namazı vakti girdikten ) sonra başlar. Hanefîlere göre bayramın 3. günü akşamına kadar devam eder. Şâfiîlere göre ise 4. günü de kurban kesilebilir. Kurban bu süre içinde gece ve gündüz kurban kesilebilir. Gece kesmek mekruhtur diyenler de olduğu için kurbanların gündüzleri kesilmesi uygundur. Bayramın birinci günü kesmek daha faziletlidir.

Kesilecek kurbanın sağlıklı olması, ayıplı olmaması gerekir. Yani kurban edilecek hayvanda aşağıdaki kusurlar bulunmamalıdır:

1 – İki gözü veya bir gözü kör

2 – Kesilecek yere yürümeye gücü yetmeyecek derecede topal

3 – Kulakları veya sadece bir kulağı kesik

4 – Tamamen dişsiz veya dişlerinin çoğu dökmüş

5 – Boynuzlarının ikisi veya biri kökünden kırılmış

6 – Kuyruğunun yarısı veya 3’te birinden fazlası kesilmiş

7 – Hayaları veya memelerinin uçları kopmuş

8 – Kemiklerinde ilik kalmayacak kadar zayıf ve düşkün hayvan

9 – Doğuştan kulağı ve kuyruğu olmayan

10 – Zapt u rabt altına alınıp sürüye gönderilemeyecek kadar çok deli hayvan

Kurban şu üç cins hayvandan olur:

1 – Koyun ve keçi

2 – Sığır. (Mandalar da sığır cinsinden sayılır.)

3 – Deve

Bunlar dışında kalan hayvanlardan kurban olmaz. Koyun ve keçi bir yaşını, sığır iki yaşını, deve ise 5 yaşını doldurmadan kesilmemelidir. Ancak koyun 6 aylık olduğu halde bir yaşındaki gibi cüsseli ve gösterişli ise, kurban edilmesi câizdir. Keçinin ise bir yaşını doldurması şarttır.

Bir koyun ve keçi yalnız bir kişi adına kurban edilebilir. Sığır cinsinden bir hayvanı veya bir deveyi, bir kişi kurban edebileceği gibi, 7’ye kadar (yedi de dahil) kişi de ortaklaşa kurban edebilirler.

Bu yedi kişinin de Allah rızası için kurban kesmek niyetinde olmaları şarttır. İçlerinden biri kurbana niyet etmeksizin sırf et almak için iştirak etse, hiçbirinin kurbanı sahih olmaz.

Kurban Sünnete Uygun Olarak Nasıl Kesilir?

Kurbanlık hayvanı usulüne uygun olarak rahatça ve fazla eziyet vermeden kesebilmek için, önce keskin ve büyük bir bıçak hazırlanır. Hayvanın göremeyeceği bir yere konur. Sonra kurbanlık hayvan, kesileceği yere eziyet verilmeden götürülür. Hayvanın yüzü ve ayakları kıbleye gelecek şekilde sol tarafı üzerine yatırılır. Sağ arka ayağı serbest bırakılarak, diğer üçü bağlanır ve kıbleye karşı durularak kurban duası kurban sahibi veya vekili tarafından okunur. Daha sonra “Allahü ekber Allahü ekber. Lâ ilâhe İllâllahü vellahü ekber. Allahü ekber ve lillâhil hamd” şeklinde tekbir getirillir ve “Bismillâhi Allahü ekber” denilerek hazırlanan keskin bıçak hayvanın boynuna çalınır. Damar ve borular tamamen kesilerek kan iyice akıtılır.

Hayvan böylece kesildikten sonra tamamen ölünceye kadar beklenir. Sonra kafa koparılır. Ve usûlüne uygun olarak yüzülür. Karnı açılır, iç organlar çıkarılır ve gövde ve etler parçalanır.

Hayvan tamamen ölmeden kafa ve ayaklarını koparmak, derisini yüzmeğe kalkmak, kıbleden çevirmek veya hayvana azab vermek mekruhtur.

Kurban eti nasıl değerlendirilmelidir?

Hz. Peygamber (s.a.s.) kurban etinin üçe taksim edilip, bir bölümünün kurban kesemeyen yoksullara dağıtılmasını, bir bölümünün akraba, tanıdık ve komşularla paylaşılmasını, bir kısmının da evde yenmesini tavsiye etmiştir. Ailenin fakir olması durumunda etin tamamı da evde bırakılabilir. Ancak, durumu iyi olan Müslümanların, toplumda muhtaçların arttığı bir dönemde kurban etlerinin çoğunluğunu hatta tamamını dağıtmaları uygun olur.

Kurban Çeşitleri:

1. Udhiye Kurbanı

Nisâba mâlik olan ve zengin sayılan kimselerin kurban bayramında kesmekle mükellef oldukları kurban.

2. Adak Kurbanı

Dinen yapması zorunda olmadığı halde, bir kişinin, Allah’tan yardım dilemek maksadıyla veya sırf Allah rızası için bir kurban kesmeyi adamasıdır. Böyle bir adakta bulunan kimsenin, o kurbanı kesmesi dinen vacip yani gereklidir. Bu adak kurbanını kesen kimse, kestiği hayvanın etinden yiyemez. Yakın akrabaları (ana-baba, dede-nine, eş, evlatlar ve torunlar) da bu etten istifade edemez. Kurbanın eti fakirlere dağıtılır.

3. Akika Kurbanı

Çocuğu doğan bir kimsenin, doğumun ilk günlerinde Allah’u Teâlâ’ya şükür için kestiği kurbandır. İmkânı olan Müslümanların akika kurbanı kesmesi, onları sevaba ulaştırır. Bu kurbanın dinimizdeki hükmü sünnettir. Akika kurbanı kesen kişinin kendisi ve yakınları, bu kurbanın etinden yiyebilir.

4. Hedy Kurbanı

Hac ve umre ibadetlerini yaparken Kâbe’ye ve Harem bölgesine hediye olmak üzere kesilen kurbandır.  Kıran ve temettü’ haccı yapanların hedy kurbanı kesmesi vaciptir. Umre veya ifrad haccı yapanların bu kurbanı kesmesi müstehaptır. Hac yasaklarını ihlal edenlerin hedy kurban kesmesi ise vaciptir.

5. Şükür Kurbanı

Kişinin Cenabı Hakk’ın kendisine verdiği bir nimete şükür ifadesi olarak kestiği kurbandır. Sevinçli, güzel bir olay veya haberden sonra, kişinin Yüce Allah’a şükrünü ifade etmek üzere, O’nun rızası için kurban kesmesi müstehaptır yani dinen güzel karşılanan ve sevaba vesile olan bir davranıştır. Şükür kurbanı kesen kişi ve ailesi kurbanın etinden yiyebilir, aynı zamanda fakirlere de dağıtabilir.

6. Ceza Kurbanı

Hacda kurban kesmeyi icab ettiren bir kusur işleyen kimsenin kesmesi vacib olan kurban.

Kurban keserken okunacak dualar(ayetler) için tıklayınız.

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu yazınız!
Lütfen ad-soyad bilginizi girin