ZEKATA DAİR KISA BİLGİLER
Zekâtın Tarifi:
Zekât sözlükte; bereket, temizlik, üreme, çoğalma, artma ve övme anlamlarına gelir. Şer’î bir terim olarak zekât şöyle tarif edilir: Belli mal türlerinin belirli bir bölümünü, Allah Teâlâ’nın belirlediği bir kısım Müslümanlara mülk olarak vermektir.
Nisap Miktarı Mala Sahip Olmak Ne Demektir?
Temel ihtiyaçlardan ve borçtan başka nisap miktarı veya daha fazla bir mala mâlik bulunmak gerekir. Bu kadar malı olmayan kimseye zekât farz değildir. Nisap, İslâm’ın bir şey hakkındaki ölçü, sınır ve alamet tayin etmiş olduğu miktardır. Servetin zekâtı gerektiren miktarını ifade eder. Zekât konusunda altının nisabı yirmi miskal (80 gram) , gümüşün nisabı iki yüz dirhem (560 gram), koyun ile keçinin nisabı 40, sığır ile mandanın nisabı 30, devenin nisabı da 5 tir. Tarım ürünlerinden de beş vesk (yaklaşık bir ton) nisap olarak alınmıştır. Bu miktarlara ulaşmayan mallar için zekât gerekmez.
Nisap miktarı mala sahip olduktan sonra 1 hicri yılın geçmesi gerekir. 1 hicrî yıl yıl(354 gün) sonra bakılır. Şayet nisap miktarı malın altına düşmüşse zekât farz değildir. 1 hicrî yıl sonunda mal hâlâ nisap miktarının üzerinde ise o zaman zekât farz olur.
HAVAİC-İ ASLİYYE (ZORUNLU İHTİYAÇ MADDELERİ)
Havâic-i asliye dediğimiz temel ihtiyaç maddelerinden zekat verilmez. Yani zekat hesaplamasında bu ürünler dikkate alınmaz. Havâic-i asliye şunlardır:
a) Mesken olarak kullanılan ev, bağ, bahçe ve tarım yapılan arazilerin kendisi
b) Binek aracı
c) Örfe uygun giyim ve ev eşyası
d) Bilim adamlarının özel kütüphanesi
e) Bir kimsenin kendisinin aile bireylerinin masrafları
ZEKAT NELERDEN VE NE KADAR VERİLİR?
| 1 | Altın, Gümüş,Para ve Ticaret Malları | 1/40 veya %2,5 |
| 2 | Koyun ve Keçi | 40’tan 120’ye kadar bir koyun, 121’den 200’e kadar iki koyun, 201’den 399’a kadar üç koyun zekât verilir. 400 koyun için de dört koyun zekât gerekir. Bundan sonra her yüz için bir koyun daha verilir. |
| 3 | Sığır ve Manda | Otuz sığırdan kırk sığıra kadar zekât olarak iki yaşına girmiş erkek veya dişi bir buzağı verilir. 40’tan 59’a kadar sığırı olan, bir tane, iki yaşını bitirmiş, erkek veya dişi dana verir. 60’tan 69’a kadar sığır için, iki buzağı verilir. 70 sığır için, bir dana ile bir buzağı verilir. 70’ten sonra, her 10 tane için, böyle hesap edilir. Her 30 tane için bir buzağı, her 40 tane için bir dana artmaktadır. 80 olunca, iki dana artmaktadır. |
| 4 | Deve | Birer yaşlarını bitirmiş beş deve için bir koyun verilir. |
| 5 | Toprak Ürünleri | Toprak emek sarf edilmeden yağmur, nehir, dere, ırmak ve bunların kanalları ile sulanıyorsa zekât olarak mahsulün 1/10’u; kova, dolap, motor veya ücretle alınan su ile sulanıyorsa 1/20’si verilecektir. |
| 6 | Maden ve Define | 1/5 |
ZEKAT KİMLERE VERİLİR?
1) Fakirler: Nisap miktarı malı olmayan muhtaç kimselerdir.
2) Miskinler: Hiç bir şeye sahip olmayıp yiyeceği ve giyeceği şeyler için dilenmeye muhtaç olan yoksul kimselerdir.
3) Zekât işlerinde çalışanlar: Bunlar zekâtları toplamak için görevlendirilen memurlardır.
4) Müellefe-i kulûb: Bunlar kalpleri İslâm’a ısındırılmak istenen kimselerdir.
5) Köleler: Hürriyetini para ile satın almak isteyen kimselere de zekât verilir.
6) Borçlular: Borcu düşüldükten sonra, nisap miktarı malı kalmayan kimseler bu sınıfa girer.
7) Allah yolunda cihad edenler: Allah için savaşa hazırlanmak veya savaşta olanlara silah almak, bunları donatmak ve ihtiyaçlarını karşılamak için de zekât verilir.
8) Yolcu: Sefere çıkan yahut iyilik ve yararlı bir iş için yolculuk yapan ve gittiği yere yardımsız olarak ulaşamayan kimsedir.
FITIR SADAKASI
Fıtır sadakası, Ramazan ayının sonuna yetişen ve asli ihtiyaçlarının dışında en az nisap miktarı bir mala mâlik bulunan her hür müslüman için verilmesi vacip olan bir sadakadır. Buna kısaca “fitre” denir.
Günümüzde fıtır sadakası miktarının belirlenmesinde, kişinin bir günlük (iki öğün) normal gıda ihtiyacını karşılayacak miktarın ölçü alınması uygun görülmüştür.
Kişi dinen zengin sayılanlara, usûlüne (anne, baba, dedeler ve nineler), fürûuna (çocuk ve torunlar) ve eşine fıtır sadakası veremez. Fitreler bir fakire verilebileceği gibi, birkaç fakire de dağıtılabilir. Ancak bir kişiye verilen miktar bir fitreden az olmamalıdır.
